“Jazeker. Als gemeente moet je op een transparante en maatschappelijk relevante wijze begroten en verantwoorden. En dus vooraf maatschappelijke doelen, mogelijke effecten en integrale financiële resultaten vaststellen. Met dit businessmodel komen al deze zaken samen en heb je als gemeente een integraal inzicht in je investeringsbeslissingen voor je gebiedsontwikkelingen. Zo kun je hoge ambities ondersteunen met een goede visie voor de gebiedsontwikkeling. Bovendien kun je, als je sociale, maatschappelijke en fysieke vraagstukken integraal benadert, ontwikkelingen kiezen die het hoogste totaalrendement voor de gemeente opleveren.”
Kan maatschappelijk verantwoord grondbeleid ook bijdragen aan een kloppende businesscase voor een gebiedsontwikkeling in kwetsbare wijken met aandacht voor verbeteringen van gezondheid?
“Wat is een kloppende businesscase? Volgens mij is dat een ontwikkeling die de optimaal mogelijke opbrengst realiseert, waarbij naar de maatschappelijke impact én naar het financiële resultaat wordt gekeken. Als gezondheid of lage SES de aanleiding is voor de ontwikkeling, dan kun je heel gericht kijken welke keuzes tot de gewenste maatschappelijke verbeteringen leiden. Die maatschappelijke impact wordt dan ook onderdeel van de kloppende businesscase. Ik pleit niet voor een MKBA-analyse, maar voor het in beeld brengen van zowel het maatschappelijk rendement, als de directe en indirecte financiële gevolgen van de gebiedsontwikkeling. Die worden dus ook zichtbaar in de gemeentelijke begroting. Maak zo de afweging, dan kun je spreken van maatschappelijk verantwoord grondbeleid.”
Moet een gebiedsontwikkeling wel altijd financieel rendabel zijn?
“Dat is wel vaak het uitgangspunt. Maar vaak wordt die beslissing gebaseerd op een deel van de totale financiële impact; alleen op de sluitende grondexploitatie. De financiële invloed is veel groter. Je moet ook naar de indirecte resultaten kijken, zoals het onderhoud na oplevering, de mogelijke belastinginkomsten of welke schadeposten je voorkomt doordat je je gemeente klimaatbestendig maakt. Dan kom je misschien tot andere keuzes.
Persoonlijk pleit ik voor een ander afwegingsmodel bij gebiedsontwikkeling. Waarom maak je als gemeente gebiedsontwikkelingen niet onderdeel van je totale investeringsvraagstuk? Ik begrijp niet goed waarom een ruimtelijk investeringsproject wel een afweging rechtvaardigt van benodigde financiële middelen versus de maatschappelijke meerwaarde. Waarom wordt een gebiedsontwikkeling niet op die wijze benaderd? Is een gebiedsontwikkeling niet ‘gewoon’ een verzameling van investeringsprojecten in een gebied? Een gestapeld investeringsproject?”
Nog laatste tips voor ambtenaren?
“Probeer uit de hokjesgedachten van oude rollen en de sluitende grondexploitatie te komen en durf principes los te laten. Durf ook te beginnen met deze werkwijze, al is die nog niet tot in detail uitgewerkt. Het blijft altijd maatwerk per ontwikkeling en dat vertaalt zich ook in de werkwijze en processen. Blijf scherp op een integrale visie per ontwikkeling, maar durf te experimenteren: hoe besluit je bijvoorbeeld daarover, hoe breng je maatschappelijke en brede financiële impact in beeld? En besef dat de organisatie het zelf ook moet willen; als er geen wil is om zo te werken, dan lukt het ook nooit.”
In het vervolg van de verkenning gezondheid als waardecreator organiseren we voor de gemeente Utrecht een inspiratiesessie over de drie vormen van waardecreatie en waar dit in de praktijk zichtbaar wordt. Mocht u ook interesse hebben om hier over in gesprek te gaan, laat het ons weten.